Το λεμφοίδημα είναι η διόγκωση ενός μέρους του σώματος λόγω κατακράτησης λέμφου στους μαλακούς ιστούς. Μπορεί να οφείλεται είτε σε πρωτοπαθή βλάβη την λεφαδένων ή λεμφαγγείων οπότε καλείται συγγενές λεμφοίδημα ή να είναι δευτεροπαθές λόγω απόφραξης της απαγωγής της λέμφου.
Η δεύτερη αιτιολογία είναι συχνότερη και συναντάται κυρίως στο άνω άκρο και κάτω άκρο μετά από λεμφαδενικό καθαρισμό της μασχάλης ή της βουβωνικής χώρας αντίστοιχα. Σπανιότερα μπορεί να εμφανιστεί στο πρόσωπο και στο λαιμό μετά από τραχηλικό λεμφαδενικό καθαρισμό και ακτινοθεραπεία.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα συμπτώματα του λεμφοιδήματος είναι προοδευτικά. Αρχικά εμφανίζεται ‘βάρος’ κυρίως στο ανώτερο τμήμα του άκρου, μούδιασμα και ελαφρύς πόνος. Με την ξεκούραση τα συμπτώματα υποχωρούν.
Στη συνέχεια εμφανίζεται ελαφρύ οίδημα που υποχωρεί όταν το άκρο τοποθετηθεί σε ανάρροπη θέση.
Προοδευτικά το οίδημα οργανώνεται καθώς η λέμφος συσσωρεύεται στους ιστούς. Σε προχωρημένα στάδια εμφανίζονται μόνιμες αλλοιώσεις στην επιδερμίδα και ίνωση του υποδορίου ιστού και το σκέλος εμφανίζει εικόνα γνωστή ως ελεφαντίαση.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΛΕΜΦΟΙΔΗΜΑΤΟΣ
Η θεραπεία του λεμφοιδήματος διακρίνεται σε συντηρητική και χειρουργική.
Στα συντηρητικά μέτρα αντιμετώπισης περιλαμβάνονται ο συνδυασμός φυσικοθεραπείας, λεμφικής παροχέτευσης, επίδεσης, ειδικών ασκήσεων και φροντίδα του δέρματος.
Η λεμφική παροχέτευση αποτελεί το βασικό τμήμα της θεραπείας. Ο σκοπός της είναι να ενεργοποιήσει και να κινητοποιήσει το λεμφικό υγρό, ώστε να απομακρυνθεί από την πάσχουσα περιοχή.
Η επίδεση βελτιώνει την ελαστικότητα της περιοχής, ενώ ταυτόχρονα αυξάνει τη ροή της λέμφου. Αντί της επίδεσης μπορεί να εφαρμοστεί ειδικό ‘γάντι’ διαβαθμισμένης συμπίεσης.
Η καλή υγιεινή του δέρματος παίζει καθοριστικό ρόλο στην αποφυγή επιπλοκών του λεμφοιδήματος. Ακόμα και ο πιο μικρός τραυματισμός του δέρματος μπορεί να αποτελέσει την πύλη εισόδου μικροβίων. Σε περίπτωση φλεγμονής το μέλος γίνεται ερυθρό, ζεστό και επώδυνο. Απαιτείται άμεση αντιμετώπιση με αντιβίωση και διακοπή της θεραπείας του λεμφοιδήματος.
ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΛΕΜΦΟΙΔΗΜΑΤΟΣ
Ανάλογα με το στάδιο του λεμφοιδήματος ενδείκνυνται διαφορετικές μέθοδοι χειρουργικής θεραπείας. Ο πλέον σύγχρονος τρόπος χειρουργικής αντιμετώπισης είναι η αυτόλογη μεταμόσχευση λεμφαδένων. Κατά την τεχνική αυτή λεμβάνεται λεμφαδενικός ιστός από μια υγιή περιοχή του σώματος και με μικροχειρουργικές τεχνικές μεταμοσχεύεται στο πάσχων μέλος. Ο μεταμοσχευμένος λεμφαδενικός ιστός αναπτύσσει νέα λεμφικά κανάλια με τους γύρω ιστούς και η λέμφος βρίσκει διέξοδο στη συστηματική κυκλοφορία, με συνέπεια την υποχώρηση των συμπτωμάτων και του οιδήματος.
Η πρώτη αναφορά μεταμόσχευσης λεμφαδένων σε πειραματικό μοντέλο έγινε το 1990 από το Καθηγητή Hung Chi Chen. (Εικ. 2), ο οποίος θεωρείται πρωτοπόρος στην αντιμετώπιση του λεμφοιδήματος.
Ο Σταμάτης Σαπουντζής είναι εξειδικευμένος στην αποκατάσταση λεμφοιδήματος με την τεχνικής της μεταμόσχευσης λεμφαδένων. Έχοντας εκπαιδευτεί επί 2ετίας με τον Καθ. Chen στην Ταϊβάν έχει δημοσιεύσει περισσότερες από 10 επιστημονικές εργασίες αναφορικά με τη θεραπεία του λεμφοιδήματος με την τεχνική αυτή σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά πλαστικής χειρουργικής και σε συνέδρια τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.
Ως δότριες περιοχές λεμφαδένων αποτελεί ο τράχηλος, οι βουβωνικές χώρες, η πλάγια θωρακική χώρα και το επίπλουν. Κάθε περιοχή εμφανίζει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα τα οποία αναλύονται με βάση τα χαρακτηριστικά του κάθε ασθενούς.
Καθώς η πιο συχνή θέση εντόπισης του λεμφοιδήματος είναι το άνω άκρο σε γυναίκες που έχουν υποστεί μαστεκτομή και μασχαλιαίο λεμφαδενικό καθαρισμό είμαστε πλέον σε θέση να αποκαταστήσουμε το μαστό με κοιλιακό κρημνό DIEP και ταυτόχρονα να μεταμοσχεύσουμε και λεμφαδένες στη μασχάλη.
Συμπληρωματική θεραπεία του λεμφοιδήματος μπορεί να γίνει με λιποαναρρόφηση ή με χειρουργική εκτομή του δέρματος και του λιπώδους ιστού.
